De Fotografe - Afl. 1 van 3


1.

Het was niet toevallig dat Elfien de laatste tijd zo vaak café's bezocht. Wat zij deed was daar mannen aanspreken, er een praatje mee maken, of iets mee drinken, zich voorstellen als fotografe, en hen in verband met haar experimenten een voorstel doen. Na zo'n contact gebeurde het dat zij mee ging naar hun huis; en in andere gevallen naar haar eigen appartement.
    – Was zij veranderd door haar echtscheiding? Zijzelf vond nauwelijks, althans niet naar wezen, – al had het huwelijk dergelijke experimenten ook uitgesloten, of belemmerd of haar op z'n minst een schuldgevoel gegeven. Maar thans speelde dat geen rol meer en kon ze eenvoudig geloven dat de artistieke progressie in haar beroep – want daar was het tenslotte om begonnen – haar deze nieuwe vrijheden niet alleen toestond en haar van gewetenswroeging vrijwaarde, maar zelfs onontkoombaar maakte. Tijden en zeden waren de laatste jaren ongrijpbaar veranderd en Elfien was een kunstenares die met de verworvenheden van haar "belevingsfotografie" ook internationaal aansluiting kreeg, – hoe bedenkelijk deze nieuwe artistieke richting sommigen ook mocht toeschijnen
    Nu waren haar escapades natuurlijk niet zonder risico's; maar dat nam zij, ook in de wetenschap dat zij niet makkelijk te intimideren was, maar voor lief. Er gebeurde inderdaad maar zelden iets dat haar instemming niet kon wegdragen, – geweld of bruskering was geen enkele maal voorgekomen. Zelf schreef ze dit toe aan het feit dat ze, begenadigd met een grote dosis vrouwelijke intuïtie, een zekere selectie op de door haar gekozen modellen toepaste. En de mannen mochten dan groot, klein, zwart, geel, bleekhuidig, intelligent, dichterlijk of tamelijk stompzinnig zijn, met rare figuren, hele of halve criminelen en psychopaten hield zij zich niet bezig.
    Dat was in zekere zin aan te merken als een tekortkoming van haar exercities. Want juist de ruige zelfkant van de mannenwereld, die wellicht veel fotografisch interessant materiaal zou kunnen opleveren, zou vanuit dat standpunt bekeken eigenlijk niet mogen ontbreken. Maar zij kon nu eenmaal niet tot het uiterste gaan. Althans nog niet, omdat zij vond dat zij daar nog niet aan toe was. Mogelijk later, als zij door alle ervaring verrijkt, een nieuw, nog verdergaand fotografisch avontuur zou aanvangen.
    De laatste avonden was er niemand meegegaan – of beter: had zij niemand meegenomen. Want versieren liet zij zich niet, en soms zag ze gewoon geen man die haar geschikt leek, of uitsluitend kennissen, en daar begon zij evenmin aan.
    – Zij was vanzelfsprekend geen prostituée of callgirl; al zou haar gedrag sommigen misschien op het idee brengen, of bij bepaalde types zulke voornemens uitlokken. Nu, daar kwamen ze dan spoedig achter, en als het hen niet aanstond, verdwenen ze maar weer subiet.

2.
Zij had al met al een tamelijk druk leven, met veel dagelijkse onrust en intensief nachtwerk. Ook het overleg met uitgevers, opdrachtgevers en afnemers van haar foto's nam uren in beslag. Het was nog grotendeels de tijd van de conventionele fotografie, met veel donkerekamer-arbeid. Zodat zij er gewoonte van maakte af en toe eens een middagje vrijaf te nemen. Dan bezocht zij vaak haar oude schoolvriendin Doris. Na het uiteenvallen van haar huwelijk had Elfien het contact met deze Doris hernieuwd.
    Doris was tien jaar jonger dan Elfien, maar dit verschil viel grotendeels weg als ze bij elkaar waren. In tv-spotjes ziet men wel het zogenaamde "modaal" gezin, of hoe men zich dat voorstelt, indien men de reclame en de lectuurbakverhalen voor de werkelijkheid zou willen verslijten. –
    Niettemin had het gezin van Doris er model voor kunnen staan. Doris en haar man, Ron geheten, woonden in een eengezinswoning in een van lichtgrijze baksteen opgetrokken nieuwbouwwijk aan de rand van de stad, waar ook een supermarkt, kleuterschool, spaarbank, medisch centrum en de openbare bibliotheek waren gevestigd. Ron zou spoedig promotie maken en dan konden ze een tweede auto kopen en enige keren per jaar met vakantie gaan naar Spanje of Griekenland. Hun kinderen van negen en zeven heetten, geheel naar de geldende namenmode: Mark en Chantal.
    – Toch was vroeger Doris niet zo saai, dacht Elfien. In haar tienertijd was zij zelfs berucht om haar vele vriendjes. Misschien daarom was haar interesse voor Elfiens wonderbaarlijke levenswijze niet zo vreemd. – Zelf had Doris als het erop aankwam, wel willen ruilen met het leven van haar vriendin; zoals zij zich dat tenminste voorstelde. Een voorbeeld leek het haar, zonder overigens daarbij een spoor van jaloezie aan de dag te leggen. Zijzelf kon immers niet anders dan ze deed, zij zat middenin dat plichtmatige, monotone van geordend ouderschap en voorbeeldig gezin. Met geen mogelijkheid zou ze daar uit kunnen ontsnappen.
    "Die verjaardagen ook altijd," zuchtte Doris tegen Elfien, naast haar in het lichte Zweedse interieur. "Ik ben nog niet eens klaar met rommel opruimen. Zusters, zwagers, broers, collega's... als ze niet komen is het ook niet goed, maar niet iedereen is aardig, zeker niet als de drank rond is gegaan. Ernie, ken je die, die had gedronken en dan wordt hij altijd vervelend, zegt tegen Ron: jij met je alternatieve snor, dat coltruitje en ponykapsel, hihi, je lijkt wel zo'n progressieve dominee uit de jaren zestig.
    Ik zeg waarom is dat nodig? Ron zegt later dat hij hem niet meer uitnodigt, maar volgende keer komt hij toch. Dittie en John zijn naar Israël geweest, moet je ze horen, of ze een geweldige prestatie hebben geleverd! Of we dia's komen kijken, misschien valt Ron weer in slaap tijdens de voorstelling. Ron wil naar India met vakantie en als ik zeg dat ik daar een schuldgevoel van krijg als je die armoede ziet, dan zegt Paul die dat bewakingsbureau heeft, dat je beter naar de Palestijnse gebieden kan gaan. Wonder dat er geen ruzie van kwam. Ik neem het je niet kwalijk dat je niet komt, je zou je alleen maar ergeren."
    Elfien staarde tijdens Doris' klagende monoloog de kamer in, waar op het lichte linoleum verchroomde buistafeltjes stonden, en speelgoed in de hoeken lag of het er met storm was aangespoeld. Nergens haar idee van een smaaklvol en origineel interieur. Op zulke middagen vroeg zij zich vaak af waarom zij de vriendschap met uitgerekend deze Doris had vernieuwd. Ze betuigde op geen enkele manier instemming. Zij dacht wel: jammer dat ze in een dergelijke situatie is beland, maar verder ging haar betrokkenheid niet.
    En het was minder om er Doris een plezier mee te doen dan om het gesprek een wending te geven, dat ze maar weer over zichzelf begon.
    "Wat mij betreft heb ik niet veel nieuws. Kijk, een man meenemen, of met hem naar zijn kamer gaan is één, maar als het tot hun doordringt dat ze in een fotosessie moeten optreden, dan hoeven de meesten niet meer. Sommigen worden doodsbang! Of zijn zwaar beledigd. Voelen zich erin gestonken! Tegenwoordig vertel ik alles maar meteen als ik ze uitnodig."
    – Elfien en Doris toonden de openheid van vrouwen, zonder de overdrijving en branie die mannen daarbij aan de dag leggen. Mannen fantaseren er op los, omdat de heilige waarheid: alles wat er echt is gebeurd en hopeloos is misgegaan, – strikt geheim moet blijven. Daarom scheppen ze zo op. Zelfs zodanig dat hun uitlatingen er ongeloofwaardig van worden, hetgeen ze zelf meestal niet eens merken. – Vrouwen geven om dat alles niet.
    "Het lijkt me heel spannend, maar tegelijk ook griezelig, gevaarlijk zelfs..." zei Doris.
    "Is ook zo. Je weet maar nooit. Zelfs als iemand aardig en zachtzinnig lijkt, is er toch kans dat hij zich ontpopt als een sadist, of erger... Of met een smerige ziekte is behept en ik heb geen zin om verder als sero door het leven te gaan."

– "O, heus niet zoveel aan hoor," zei Elfien even later, "ik bedoel als het niet om kunstzinnige redenen was, deed ik het natuurlijk niet. Dat klinkt braafjes, maar het is geen kwestie van hormonen, maar onderdeel van een artistieke richting."
    "Ik ben benieuwd of er niet een keer een man bij is die ik ken," zei Doris.
    "In dat geval, zou je je dan bezwaard voelen? Ik zou dat denk ìk niet eens merken, want ik ben niet zo ingevoerd in jouw kennissenkring. Maar zoiets is onwaarschijnlijk. Maar waarom wou je dat weten? Dan ga je zeker aan hen vragen hoe het was?"
    Doris schaterde.
    "Heb je al eens aan Harold gevraagd of die niet wil poseren, haha!"
    "Haha! Echt iets voor hem! Als hij merkt waar ik mee bezig ben zal hij er van ophoren, dat voorspel ik, maar hij weet het niet."
    "Ophoren is nog zacht uitgedrukt, haha!"
    "...Ooit komt hij het te weten, als het project klaar is en wordt geëxposeerd in het Stadsmuseum..."
    "Maar zou je," zei Doris wat ernstiger, "ook met al die mannen meegaan, als jullie nog een relatie hadden, als Harold... hij zou het daar heel moeilijk mee hebben, al is het voor honderd procent beroepsmatig."
    "Dan deed ik het niet. – Zeker niet in de toestand zoals waarin Harold nu verkeert. Hij is altijd al zwaartillend en pessimistisch geweest, maar zoals de laatste maanden heb ik hem nog niet meegemaakt. En hoe langer het duurt, hoe erger het wordt. Waardoor het komt, – ik weet het niet... Maar alles met Harold is wat mij betreft definitief afgesloten. Ik kan me niet voorstellen dat de draad weer opnemen voor ons beiden iets positiefs oplevert."
    "En je ouders, weten die wat je van erotische activiteiten af?"
    "Nee. Je weet hoe die verhouding is. Weinig contact. Al is dat doordat dat ik met Harold heb gebroken, wel iets beter geworden. Zij mochten Harold niet, hebben hem nooit gemogen, al van het begin af niet. – Het zijn mijn eigen ouders, maar ze hebben hem altijd behandeld als oud vuil. Ja, geld aftroggelen, dat is wat ze deden..."
    Elfien zette haar thee die afgekoeld was op de glazen tafel. "Maar nu de relatie met Harold over is, wil mijn vader zelfs dat ik weer bij hen kom wonen, maar dat doe ik natuurlijk niet. Ik zie het al... Ik woon nu ook niet prettig boven dat café, maar in dat kleine huisje... waar zou ik al m'n spullen moeten laten?"
(Wordt vervolgd met nog 2 afleveringen).